เมนูนำทาง
ยศข้าราชการทหารและพลเรือนของสยาม สมัยแห่งชั้นยศและการยกเลิก (สมัยรัชกาลที่ 6 - พ.ศ. 2485)ในยุคสมัยนี้เป็นสมัยที่มีการกำหนดชั้นยศมากที่สุด รวมถึงแบ่งย่อยยศข้าราชการในราชสำนักออกเป็นหลายชั้น และใช้ไปจนถึงการยกเลิกบรรดาศักดิ์และยศข้าราชการพลเรือน พ.ศ. 2485 รวมถึงการเปลี่ยนคำว่านายทัพให้เป็นจอมพล นายทัพเรือให้เป็นจอมพลเรือในกองทัพเรือ
เจ้าพระยายมราช (ปั้น สุขุม) ติดอินทรธนูมหาอำมาตย์นายกในเครื่องแบบเต็มยศขาว อินทรธนูเป็นลายปักดิ้นทองทั้งแผ่นรูปช่อชัยพฤกษ์ พื้นอินทรธนูสีดำ พร้อมเครื่องหมายจักรด้ามสอดกับตรีสีเงินไขว้กัน (จักรี)ลำดับที่ | ทหารบก | ทหารเรือ | ตำรวจ | พลเรือน | กระทรวงวัง และกรมขึ้น | กรมพระ ตำรวจหลวง รักษาพระองค์ | กรมมหาดเล็ก | กองเสือป่า/กองลูกเสือ | กองเรือท่าเกษม |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | จอมพล (Field marshal) | จอมพลเรือ (Admiral of the Fleet) | - | มหาอำมาตย์นายก (Prime minister) | - | - | - | - | - |
2 | นายพลเอก (General) | นายพลเรือเอก (Admiral) | นายพลตำรวจเอก (Police general) | มหาอำมาตย์เอก (Minister) | มหาเสวกเอก (Lord steward) | พระตำรวจเอก (Lord high constable) | จางวางเอก (Lord great chamberlain) | - | - |
3 | นายพลโท (Lieutenant general) | นายพลเรือโท (Vice admiral) | นายพลตำรวจโท (Police lieutenant general) | มหาอำมาตย์โท (Secretariat) | มหาเสวกโท (Steward) | พระตำรวจโท (Chief of palace guard) | จางวางโท (Lord chamberlain) | - | - |
4 | นายพลตรี (Major general) | นายพลเรือตรี (Rear admiral) | นายพลตำรวจตรี (Police major general) | มหาอำมาตย์ตรี (Chancellor) | มหาเสวกตรี (Keeper) | พระตำรวจตรี (Deputy chief of palace guard) | จางวางตรี (Vice chamberlain) | - | - |
5 | - | นายพลเรือจัตวา (Commodore) | - | - | - | - | - | นายกองใหญ่/นายพลเสือป่า (Captain general) | นายกองเรือใหญ่ (Captain general of Navy) |
6 | นายพันเอก (Colonel) | นายนาวาเอก (Captain) | นายพันตำรวจเอก (Police colonel) | อำมาตย์เอก (Director) | เสวกเอก (Master of the Household) | ขุนตำรวจเอก (Director of palace guard) | หัวหมื่น (Page director) | นายกองเอก (Wild Tiger colonel) | นายกองเรือเอก (Captain) |
7 | นายพันโท (Lieutenant colonel) | นายนาวาโท (Commander) | นายพันตำรวจโท (Police lieutenant colonel) | อำมาตย์โท (Governor) | เสวกโท (Deputy master) | ขุนตำรวจโท (Deputy director of palace guard) | รองหัวหมื่น (Deputy page director) | นายกองโท (Wild Tiger lieutenant colonel) | นายกองเรือโท (Commander) |
8 | นายพันตรี (Major) | นายนาวาตรี (Lieutenant commander) | นายพันตำรวจตรี (Police major) | อำมาตย์ตรี (Chief) | เสวกตรี (Treasurer) | ขุนตำรวจตรี (Palace guard) | จ่า (Comptroller) | นายกองตรี (Wild Tiger major) | นายกองเรือตรี (Lieutenant commander) |
9 | นายร้อยเอก (Captain) | นายเรือเอก (Lieutenant) | นายร้อยตำรวจเอก (Police captain) | รองอำมาตย์เอก (Prefect) | รองเสวกเอก (Administrator) | นายตำรวจเอก (Chief of bodyguard) | หุ้มแพร (Clapper) | นายหมวดเอก (Wild Tiger captain) | นายหมวดเรือเอก (Lieutenant) |
10 | นายร้อยโท (Lieutenant) | นายเรือโท (Sub-lieutenant) | นายร้อยตำรวจโท (Police lieutenant) | รองอำมาตย์โท (Assistant) | รองเสวกโท (Files officer) | นายตำรวจโท (Deputy chief of bodyguard) | รองหุ้มแพร (Vice clapper) | นายหมวดโท (Wild Tiger lieutenant) | นายหมวดเรือโท (Sub-lieutenant) |
11 | นายร้อยตรี (Second lieutenant) | นายเรือตรี (Ensign) | นายร้อยตำรวจตรี (Police second lieutenant) | รองอำมาตย์ตรี (Deputy assistant) | รองเสวกตรี (Service officer) | นายตำรวจตรี (Bodyguard) | มหาดเล็กวิเศษ (Royal page) | นายหมวดตรี (Wild Tiger second lieutenant) | นายหมวดเรือตรี (Ensign) |
12 | ว่าที่นายร้อยตรี (Acting second lieutenant) | ว่าที่นายเรือตรี (Acting ensign) | ว่าที่นายร้อยตำรวจตรี (Acting police second lieutenant) | ว่าที่รองอำมาตย์ตรี (Acting deputy assistant) | ว่าที่รองเสวกตรี (Acting service officer) | ว่าที่นายตำรวจตรี (Acting bodyguard) | มหาดเล็กสำรอง (Reserve royal page) | ว่าที่นายหมวดตรี (Acting Wild Tiger second lieutenant) | ว่าที่นายหมวดเรือตรี (Acting ensign) |
13 | - | - | - | - | - | - | - | นายหมู่ใหญ่ (Wild Tiger third lieutenant) | - |
14 | นายดาบ (Sergeant major) | - | นายดาบตำรวจ (Police senior sergeant major) | ราชบุรุษ (King's man) | - | - | - | - | - |
15 | จ่านายสิบ (Master sergeant) | พันจ่าเอก (Warrant officer class one) | จ่านายสิบตำรวจ (Police sergeant major) | - | จ่าพันทนาย (Flag sergeant) | นายหมู่ใหญ่ (Grand serjeanty) | พันจ่าเด็กชา (Master errand) | - | - |
16 | - | พันจ่าโท (Warrant officer class two) | - | - | - | - | - | - | - |
17 | - | พันจ่าตรี (Chief petty officer) | - | - | - | - | - | - | - |
18 | นายสิบเอก (Sergeant) | จ่าเอก (Petty officer) | นายสิบตำรวจเอก (Police sergeant) | - | พันทนายเอก (Judge) | นายหมู่เอก (Serjeanty) | พันเด็กชาเอก (Housekeeper) | นายหมู่เอก (Wild Tiger sergeant) | - |
19 | นายสิบโท (Corporal) | จ่าโท (Leading rating) | นายสิบตำรวจโท (Police corporal) | - | พันทนายโท (Consultant) | นายหมู่โท (Palace corporal) | พันเด็กชาโท (Homemaker) | นายหมู่โท (Wild Tiger corporal) | - |
20 | นายสิบตรี (Lance corporal) | จ่าตรี (Able seaman) | นายสิบตำรวจตรี (Police lance corporal) | - | พันทนายตรี (Attorney) | นายหมู่ตรี (Escort) | พันเด็กชาตรี (Cleaner) | นายหมู่ตรี (Wild Tiger lance corporal) | - |
21 | พลทหาร (Private) | พลทหารเรือ (Ordinary seaman) | พลตำรวจ (Police constable) | - | พันทนาย (Lawyer) | พลตำรวจ (Palace constable) | เด็กชา (Errand) | พลเสือป่า (Wild Tiger corp) | - |
1.ชั้นยศมหาอำมาตย์นายกมีผู้ได้รับพระราชทานเพียงแค่ 2 คนคือ สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าเทวัญอุไทยวงศ์ กรมพระยาเทวะวงศ์วโรปการ และ เจ้าพระยายมราช (ปั้น สขุม) พระราชทานพร้อมกันเมื่อปี พ.ศ. 2461
2.ชั้นยศนายกองใหญ่ เป็นยศเฉพาะพระองค์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ต่อมาในปี พ.ศ. 2458 จึงโปรดเกล้าฯ ให้ตั้งยศนายพลเสือป่าขึ้นแทน และได้พระราชทานยศนายพลเสือป่าแก่นายเสือป่าชั้นผู้ใหญ่หลายท่าน
3.ชั้นยศพระตำรวจเอกเดิมเป็นยศเฉพาะพระองค์พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยเป็นชั้นยศในฐานะพระองค์ทรงเป็นสมเด็จพระตำรวจในกรมพระตำรวจหลวงรักษาพระองค์ ภายหลังมีการพระราชทานยศให้สมุหพระตำรวจหลวงหลายท่าน อาทิเช่น พระตำรวจเอก นายพลตรี พระยาอนุชิตชาญไชย (สาย สิงหเสนี) , พระตำรวจเอก เจ้าพระยาราชศุภมิตร (อ๊อด ศุภมิตร) เป็นต้น
4.เครื่องแบบเต็มยศข้าราชการพลเรือนและข้าราชการในราชสำนักจะติดเครื่องหมายยศไว้ที่ข้อมือ
5.สำหรับทหารบกเหล่าสนับสนุนการช่วยรบ เช่น เหล่าแพทย์, เหล่าบัญชี จะติดอินทรธนูขวางที่ปลายบ่าเหมือนข้าราชการพลเรือน
6.ข้าราชการในราชสำนักและกรมมหาดเล็ก เครื่องแบบปกติจะติดเครื่องหมายยศบริเวณแผงคอเสื้อ
7.ชื่อยศภาษาอังกฤษปรากฏในเอกสาร ภาพถ่าย รวมถึงคำทับศัพท์ในสมัยนั้น ปัจจุบันเก็บรักษาไว้ที่สำนักหอจดหมายเหตุแห่งชาติ เช่น มหาอำมาตย์นายก, มหาอำมาตย์เอก เป็นต้น
8.ชั้นยศนายหมู่ใหญ่เสือป่าเป็นยศชั้นสัญญาบัตร
9.สำหรับราชนาวีเสือป่า มียศสูงสุดที่ นายกองเอกเท่านั้น
10.ยศกองเรือท่าเกษมมีผู้ที่ได้รับยศ นายกองเรือใหญ่เพียง 1 ท่านคือ นายกองเรือใหญ่ เจ้าพระยารามราฆพ (หม่อมหลวงเฟื้อ พึ่งบุญ)
เมนูนำทาง
ยศข้าราชการทหารและพลเรือนของสยาม สมัยแห่งชั้นยศและการยกเลิก (สมัยรัชกาลที่ 6 - พ.ศ. 2485)ใกล้เคียง
ยศข้าราชการทหารและพลเรือนของสยาม ยศห้าดาวแหล่งที่มา
WikiPedia: ยศข้าราชการทหารและพลเรือนของสยาม http://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2441/05...